ابن‌امام‌الکاملیه کمال‌الدین محمد بن محمد شافعیاِبْنِ اِمام‌ِ الْکامِلیه، کمال‌الدین محمد بن محمد بن عبدالرحمان شافعی (۸۰۸ -۸۷۴ق/۱۴۰۵- ۱۴۶۹م)، فقیه، ادیب، محدث و مفسر مصری است. ۱ - امامت مدرسه کاملیهاو، پدر، نیا و نیای پدرش امامت مدرسه کاملیه را در مصر به عهده داشته‌اند. [۱]
محمد سخاوی، الضوء اللامع، ج۹، ص۹۳، قاهره، ۱۳۵۵ق.
۲ - زادگاه و تحصیلاتمحمد در قاهره متولد شد. مقدمات علوم، نحو، حساب، منطق و اصول فقه را در همان‌جا فراگرفت و پس از آن فقه را نزد فقیهانی چون برماوی، بارنباری و شرف سبکی آموخت. [۲]
محمد سخاوی، الضوء اللامع، ج۹، ص۹۳، قاهره، ۱۳۵۵ق.
از برخی محدثان بنام آن روزگار از جمله ولی‌الدین عراقی، واسطی، ابن جزری، [۳]
عبدالرحمان سیوطی، نظم العقیان فی اعیان الاعیان، ج۱، ص۱۶۳، به کوشش فیلیپ حتی، نیویورک، ۱۹۲۷م.
و نیز از ابوالفتح مراغی و تقی بن فهد در مکه، و تقی قلقشندی در بیت المقدس، و نیز از دیگران در مدینه حدیث شنید و «صحاح سته» را فراگرفت و خود در حدیث توانا شد، چنانکه بسیاری از طالبان علم آن روزگار حدیث را نزد او آموختند. [۴]
محمد سخاوی، الضوء اللامع، ج۹، ص۹۳، قاهره، ۱۳۵۵ق.
۳ - نظارت بر موقوفات آرامگاه شافعیوی که در قاهره اقامت داشت، پس از زین‌العابدین مناوی سرپرستی و نظارت بر موقوفات آرامگاه شافعی را به عهده گرفت و هم در روزگار او این بنا بازسازی شد. [۵]
محمد سخاوی، الضوء اللامع، ج۹، ص۹۴، قاهره، ۱۳۵۵ق.
از او برای تدریس در بیت المقدس دعوت شد، اما نپذیرفت. نیز سلطان خُشقدم کرسی قضای شافعیان را به او پیشنهاد کرد، ولی او تن زد. [۶]
محمد سخاوی، الضوء اللامع، ج۹، ص۹۴، قاهره، ۱۳۵۵ق.
او بار‌ها برای انجام مراسم حج به مکه و نیز به قصد زیارت آرامگاه حضرت ابراهیم و قدس به بیت‌المقدس سفر کرد.۴ - وفاتدر اواخر زندگی نیز سفری به حجاز کرد و در همین سفر درگذشت و او را در « رأس ثغره حامد » به خاک سپردند. [۷]
محمد سخاوی، الضوء اللامع، ج۹، ص۹۴-۹۵، قاهره، ۱۳۵۵ق.
۵ - آثارابن امام الکاملیه در نحو، فقه و حدیث آثاری دارد. دو کتاب از او در دست است که عبارتند از بُغیة الرّاوی فی ترجمة الامام النواوی، نسخ خطی آن در جاهای مختلف از جمله در ترکیه موجود است [۸]
جامعه، خطی، ج۴، ص۲۴-۲۵.
شرح الورقات (در فقه)، نسخه‌های خطی آن در برخی جا‌ها از جمله در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران هست. [۹]
مرکزی، خطی، ج۱۷، ص۴۹۵-۴۹۶.
آثار دیگری نیز به او منسوب است که از آن‌ها اطلاعی در دست نیست.۶ - فهرست منابع(۱) جامعه، خطی. (۲) محمد سخاوی، الضوء اللامع، قاهره، ۱۳۵۵ق. (۳) عبدالرحمان سیوطی، نظم العقیان فی اعیان الاعیان، به کوشش فیلیپ حتی، نیویورک، ۱۹۲۷م. (۴) مرکزی، خطی. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌امام‌الکاملیه»، ج۳، ص۹۰۶. |